+ - 0:00:00
Notes for current slide
Notes for next slide


Otwarta nauka:
open source,
otwarte dane,
otwarty dostęp...

Jakub Nowosad 2022-03-22

1 / 24

Uwaga:

2 / 24

Uwaga:

Nie jestem ekspertem w tym temacie.

2 / 24

Uwaga:

Nie jestem ekspertem w tym temacie.

Jestem jedynie osobą, która stara się praktycznie wdrażać przedstawione dalej koncepcje.

2 / 24

Uwaga:

Nie jestem ekspertem w tym temacie.

Jestem jedynie osobą, która stara się praktycznie wdrażać przedstawione dalej koncepcje.

Dodatkowo, poniższa prezentacja jest jedynie małym wycinkiem dyskusji na temat otwartej nauki

2 / 24

Otwarta nauka (ang. Open Science)

Koncepcja, która łączy różne ruchy i praktyki mające na celu udostępnienie wiedzy naukowej, metod, danych i dowodów badawczych, zwiększenie współpracy naukowej, dzielenie się informacjami z korzyścią dla nauki i społeczeństwa oraz otwarcie procesu tworzenia i obiegu wiedzy naukowej z uwzględnieniem podmiotów społecznych spoza zinstytucjonalizowanej społeczności naukowej.

UNESCO Recommendation on Open Science (2021)

3 / 24
4 / 24

Otwarte dane

Open data - to informacje publicznie dostępne, jawne i bezpłatne

Korzyści:

5 / 24

Otwarte dane

Open data - to informacje publicznie dostępne, jawne i bezpłatne

Korzyści:

https://www.gov.pl/web/gugik/dane-udostepniane-bez-platnie-do-pobrania-z-serwisu-wwwgeoportalgovpl

5 / 24

Otwarte dane

6 / 24

Otwarte dane

https://danepubliczne.imgw.pl/

Otwarte dane mogą obejmować również dane zabrane czy wytworzone podczas badań naukowych

6 / 24

Otwarta metodyka

Open methodology - dokumentowanie stosowania metod oraz całego procesu badawczego, o ile jest to wykonalne

Podejście otwartej metodyki ma na celu wspieranie potwarzalności badań naukowych

Z tą koncepcją powiązane są idee otwartego oprogramowania i tzw. otwartych notatników (ang. open notebooks)

7 / 24

Otwarta metodyka

Open methodology - dokumentowanie stosowania metod oraz całego procesu badawczego, o ile jest to wykonalne

Podejście otwartej metodyki ma na celu wspieranie potwarzalności badań naukowych

Z tą koncepcją powiązane są idee otwartego oprogramowania i tzw. otwartych notatników (ang. open notebooks)

https://github.com/Nowosad/motif-examples

7 / 24

Open source

https://jakubnowosad.com/motif/

Oprogramowanie z otwartym kodem źródłowym - open source - idea nieograniczonego dostępu do kodu źródłowego oprogramowania

Ten kod źródłowy można modyfikować i rozpowszechniać w ramach zastosowanej licencji

8 / 24

Open source

Popularne licencje open source:

  • Apache License 2.0
  • BSD 2-Clause "Simplified" or "FreeBSD" license
  • GNU General Public License (GPL)
  • GNU Library or "Lesser" General Public License (LGPL)
  • MIT license
  • Mozilla Public License 2.0
9 / 24

Open source

Popularne licencje open source:

  • Apache License 2.0
  • BSD 2-Clause "Simplified" or "FreeBSD" license
  • GNU General Public License (GPL)
  • GNU Library or "Lesser" General Public License (LGPL)
  • MIT license
  • Mozilla Public License 2.0

To pojęcie często ma szersze zastosowanie:

  • Open-source software
  • Open-source hardware
  • Open-source food
  • Open-source pharmaceuticals
  • Open-source genomics
9 / 24

Otwarty dostęp

Open access - wolny, powszechny i trwały dostęp do dokumentów będących wynikami badań (np. publikacji, abstraktów konferencyjnych, prac dyplomowych, monografów)

Uznanie określonej publikacji za otwarcie dostępną wymaga, aby daną publikację można byłoby

  • swobodnie czytać
  • kopiować
  • przechowywać
  • drukować
  • wykorzystywać do celów naukowych czy dydaktycznych

zgodnie z prawem.

10 / 24
11 / 24

Otwarty dostęp

Podstawowe modele otwartego dostępu:

  • gold open access - wydawca udostępnia artykuł i związane z nimi treści od razu za darmo na stronie internetowej czasopisma. W takich publikacjach artykuły są udostępnianie na zasadach licencji creative commons lub podobnych. Większość czasopism w tym modelu pobiera APC (opłatę za przetworzenie artykułu)
12 / 24

Otwarty dostęp

Podstawowe modele otwartego dostępu:

  • gold open access - wydawca udostępnia artykuł i związane z nimi treści od razu za darmo na stronie internetowej czasopisma. W takich publikacjach artykuły są udostępnianie na zasadach licencji creative commons lub podobnych. Większość czasopism w tym modelu pobiera APC (opłatę za przetworzenie artykułu)

  • diamond open access - czasopismo publikuje w otwartym dostępie bez pobierania od autorów opłat za przetwarzanie artykułów

12 / 24

Otwarty dostęp

Podstawowe modele otwartego dostępu:

  • gold open access - wydawca udostępnia artykuł i związane z nimi treści od razu za darmo na stronie internetowej czasopisma. W takich publikacjach artykuły są udostępnianie na zasadach licencji creative commons lub podobnych. Większość czasopism w tym modelu pobiera APC (opłatę za przetworzenie artykułu)

  • diamond open access - czasopismo publikuje w otwartym dostępie bez pobierania od autorów opłat za przetwarzanie artykułów

  • green open access - niezależnie od publikacji przez wydawcę, autor umieszcza pracę na swojej stronie internetowej,stronie instytucji badawczej, która finansowała lub prowadziła prace, lub w niezależnym centralnym otwartym repozytorium

12 / 24

Otwarty dostęp

Podstawowe modele otwartego dostępu:

  • gold open access - wydawca udostępnia artykuł i związane z nimi treści od razu za darmo na stronie internetowej czasopisma. W takich publikacjach artykuły są udostępnianie na zasadach licencji creative commons lub podobnych. Większość czasopism w tym modelu pobiera APC (opłatę za przetworzenie artykułu)

  • diamond open access - czasopismo publikuje w otwartym dostępie bez pobierania od autorów opłat za przetwarzanie artykułów

  • green open access - niezależnie od publikacji przez wydawcę, autor umieszcza pracę na swojej stronie internetowej,stronie instytucji badawczej, która finansowała lub prowadziła prace, lub w niezależnym centralnym otwartym repozytorium

  • hybrid OA - czasopismo zawiera zarówno artykuły o otwartym, jak i zamkniętym dostępie

12 / 24

Otwarty dostęp

Gold open access

13 / 24

Otwarty dostęp

Gold open access

Green open access https://v2.sherpa.ac.uk/romeo/

13 / 24

Otwarte recenzje

Open peer review - pojęcie określające szereg sposób dostosowania recenzji naukowych do celów otwartej nauki, obejmujące:

  • ujawnienie tożsamości recenzenta i autora
  • otwarte publikowanie recenzji
  • otwartą możliwość udziału w procesie recenzji
  • otwartą interakcję między autorem a recenzentem
  • otwarte komentowanie ostatecznej wersji
14 / 24

Otwarte recenzje

Przykłady wydawnictw i czasopism wspierających (w różnym stopniu) otwarte recenzje:

https://soil.copernicus.org/preprints/soil-2021-80/

15 / 24

Otwarte recenzje

Przykłady wydawnictw i czasopism wspierających (w różnym stopniu) otwarte recenzje:

https://soil.copernicus.org/preprints/soil-2021-80/

16 / 24

Otwarte zasoby edukacyjne

Open educational resources - materiały, które służą do nauczania i uczenia się, udostępnione na otwartych licencjach lub znajdujące się w domenie publicznej

Rodzaje:

  • prezentacje
  • grafiki
  • zdigitalizowane zbiory bibliotek cyfrowych
  • otwarte podręczniki i lektury
  • otwarte kursy

Przykłady:

17 / 24

Otwarte zasoby edukacyjne

https://jakubnowosad.com/elp/

Open educational resources - materiały, które służą do nauczania i uczenia się, udostępnione na otwartych licencjach lub znajdujące się w domenie publicznej

18 / 24

Wybrane problemy otwartej nauki

Ogólne problemy:

19 / 24

Wybrane problemy otwartej nauki

Ogólne problemy:

Otwarte dane - tradycje dziedzinowe

Otwarta metodyka - wymagania i ograniczenia techniczne

Open source - problem trwałego rozwoju

Otwarty dostęp - koszt; obawa o usidlenie nauki w rękach komercyjnych wydawnictw

Otwarte recenzje - obawa związana ze zmniejszeniem krytyczności recenzji

Otwarte zasoby edukacyjne - obawa o jakość tych zasobów

19 / 24

Korzyści ze stosowania otwartej nauki

Otwarta nauka jest zgodna z dobrymi praktykami badawczymi:

  • dzielenie się wiedzą
  • wspieranie transparentności badań
  • maksymalizacja korzyści dla społeczeństwa i uniknie marnotrawienia zasobów
20 / 24

Korzyści ze stosowania otwartej nauki

Otwarta nauka jest zgodna z dobrymi praktykami badawczymi:

  • dzielenie się wiedzą
  • wspieranie transparentności badań
  • maksymalizacja korzyści dla społeczeństwa i uniknie marnotrawienia zasobów
20 / 24

Korzyści ze stosowania otwartej nauki

Zwiększenie wydajności naukowej (przyspieszenie inowacji i odkryć)

Promowanie rzetelności naukowej i podnoszenie jakości badań

Zwiększenie widoczności badań

Zwiększenie transparentności badań naukowych

Umożliwienie publicznego dostępu do efektów badań, wliczając w to publikacje naukowe, dane naukowe czy oprogramowanie naukowe

Ułatwienie współpracy naukowej oraz zwiększenie zaangażowania publicznego

21 / 24

Inicjatywy wspierające otwartą naukę

22 / 24

Inicjatywy wspierające otwartą naukę

https://www.nature.com/articles/d41586-021-01759-5

https://www.nature.com/articles/d41586-021-01759-5

22 / 24

Narzędzia

Otwarte dane:

Otwarta metodyka:

Open source:

23 / 24

Narzędzia

Otwarte dane:

Otwarta metodyka:

Open source:

Otwarty dostęp:

Otwarte zasoby edukacyjne:

Licencje:

Ogólne rekomendacje

23 / 24

Źródła wiedzy

W prezentacji wykorzystano ilustracje autorstwa K. Grodecka oraz D. Schindler, G.emmerich udostępnione na licencji CC BY-SA 3.0

Licencja Creative Commons
Ta prezentacja jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

24 / 24

Uwaga:

2 / 24
Paused

Help

Keyboard shortcuts

↑, ←, Pg Up, k Go to previous slide
↓, →, Pg Dn, Space, j Go to next slide
Home Go to first slide
End Go to last slide
Number + Return Go to specific slide
b / m / f Toggle blackout / mirrored / fullscreen mode
c Clone slideshow
p Toggle presenter mode
t Restart the presentation timer
?, h Toggle this help
Esc Back to slideshow